مجله پژوهش های اسلامی جنسیت و خانواده
پیاپی 3 (پاییز و زمستان 1398)

خانواده اساسی ترین نظام اجتماعی در اسلام است و مهمترین مسئله آن تربیت فرزندان و روابط خانوادگی است. در عصر حاضر حضور چشم گیر رسانه دگرگونی هایی را در این امر به وجود آورده است و شبیخون گسترده نظام صنعتی نوین به فرهنگ بشری و کار بردی ترین ابزار آن یعنی، رسانه های تصویری به ویژه تلویزیون نزدیک به دو دهه است که این مرز را از بین برده است. در مقاله حاضر ابتدا اهمیت و جایگاه رسانه و نقش آن در امر تربیت بررسی می شود و سپس تاثیرات مثبت و منفی آن در عرصه های مختلف زندگی بیان می شود. در پایان نیز راهکارهایی برای کنترل اثرات منفی رسانه می آید. پژوهش حاضر به روش مروری و کتاب خانه ای و با تاکید بر آرای صاحب نظران در عرصه رسانه گردآوری شده است.

خانواده اولین نهادی است که فرد در آن رشد می کند. خانواده تنها نهاد فطری و طبیعی است و شرط پویایی و استواری آن وجود روابط صحیح و پایدار میان همسران است. زن در خانواده نقش برجسته ای دارد و در سلامت فرد و اجتماع نیز تاثیرگذار است. به دلیل جایگاه زن، خانواده نیز یکی از مهمترین محیط های موثر بر سلامت جسمی و روانی افراد است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش زن در آرامش بخشی خانواده است. برای تحقق این امر ضروری است مولفه های خانواده از منظر دینی تبیین شود. همچنین باید نقش های مادری، خواهری، دختری و همسری زن روشن شود. روش تحقیق از نوع توصیفی است و با تتبع در منابع روایی و قرآنی صورت گرفته است. پس از انجام پژوهش حاضر مشخص شد که نقش زن در آرامش خانواده شامل عشق ورزی به همسر، پاکیزگی و آراستگی، خانه داری، سازگاری و تفاهم است.

خشونت در دنیای امروزی به پدیده ای شایع و پر دامنه تبدیل شده است. در این میان خشونت خانگی علیه زنان به دلیل نقش محوری زن در آرامش بخشی به اعضای خانواده و تاثیرات این نوع خشونت بر نظام خانواده و تحت تاثیر قرارگرفتن اعضای خانواده از این پدیده اهمیت دارد. اسلام از حقوق زنان بسیار دفاع کرده است و آیات قرآن و روایات معصومین (ع) سرشار از دستوراتی است که به مردان امر می کند دربرابر همسران خود نهایت مهر و عاطفه و لطافت را داشته باشند. پژوهش با مروری کوتاه بر خشونت خانگی علیه زنان، علل و عوامل پدیدآورنده خشونت و پیامدهای نامطلوب خشونت، دیدگاه اسلام درمورد خشونت علیه زنان و راهکارهای مبارزه با آن را بیان کند. گسترش بهداشت روانی و معنوی افراد، آموزش های دینی و اخلاقی و آموزش شیوه های مقابله با استرس در زندگی از روش های پیش گیرانه اسلام در این مورد است. همچنین اصلاح نگرش به زنان، اصلاح نگرش نسبت به کتک زدن زن، اصلاح نگرش درباره مسولیت های خانگی زن، اصلاح رفتار و برخورد در مقابل همسر از راهکارهای درمانی اسلام برای مقابله با خشونت خانگی علیه زنان است.

ظهور منجی از اعتقادات ادیان آسمانی است. باتوجه به خاتمیت دین اسلام و آموزه های مذهب شیعه این امر با تاکیدات بیشتری بیان شده است، پس انسان نسبت به امام عصر خود وظایفی دارد. نقش زنان در عصر ظهور به علت جایگاه ویژه آنها در خانواده نقشی بی بدیل است. بنابراین، آگاهی آنها از نقش های خاصشان در عرصه خانواده و جامعه می تواند زمینه ساز پرورش نسلی بامسئولیت و پر انگیزه شود. تبیین جایگاه و رسالت زنان در فراهم کردن مقدمات ظهور حضرت مهدی (عج) براساس فرامین قرآن و سنت از مباحثی است که به طور مستقل کمتر به آن توجه شده است. پژوهش حاضر نقش زنان در تقویت بینشی خود و تربیت نسل منتظر و همچنین تاثیر فعالیت های آنها در حیطه فردی، اجتماعی و خانوادگی درزمینه سازی ظهور را بررسی می کند. بااستفاده از منابع روایی، اخلاقی و تربیتی ابتدا جایگاه زنان در جامعه اسلامی و همچنین جایگاه آنها در عصر مهدویت بررسی می شود و سپس مسئولیت های زنان در ابعاد فردی، خانوادگی و اجتماعی در بسترسازی قیام حضرت و برپایی دولت کریمه مهدوی  بیان می شود.

رشد طلاق در سال های اخیر افزایش چشم گیری داشته است. پژوهش هایی که به مدت ده سال انجام شده است، نشان می دهد که برخی از آثار طلاق مستمر و بادوام است. بی تردید جدایی والدین برای بیشتر فرزندان رخدادی سنگین است و آسیب های روحی، روانی و اجتماعی بسیاری برای آنها دارد. ازهم پاشیدگی کانون خانواده محرومیت، رنجش مستمر و زندگی همراه با اندوه را برای کودکان به همراه دارد. پژوهش حاضر آثار طلاق را در بعد اجتماعی، روان شناختی، جسمی و روحی به روش کتاب خانه ای بررسی می کند.